Καθηγητής Τμήματος Θεατρικών Σπουδών
E-mail: ivivilak[at]theatre.uoa[dot]gr
Blog: http://pilgrimjoe.wordpress.com/
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Πτυχιούχος της Θεολογικής Σχολής και του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1996 απέκτησε τον τίτλο του διδάκτορα του ιδίου Πανεπιστημίου με την εργασία Η θεατρική ορολογία στους Πατέρες της Εκκλησίας. Συμβολή στη μελέτη της σχέσεως Εκκλησίας και Θεάτρου. Το έτος 2007-8 του απονεμήθηκε ερευνητική υποτροφία από το πανεπιστήμιο του Princeton (Stanley J. Seeger Visiting Research Fellow). Πρόεδρος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών (2020-2022). Aναπληρωτής πρόεδρος (2017-2019) και Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών (2014-2016).
Έχει διευθύνει τις εκδηλώσεις πολιτισμού «Τεχνών επίσκεψις» που πραγματοποιήθηκαν υπό την εποπτεία του Πρύτανη καθηγ. Γεωργίου Μπαμπινιώτη στο Παλαιό Πανεπιστήμιο της Πλάκας (2001-2003). Αρθρογραφεί στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο και έχει συνεργαστεί με την εφημερίδα Καθημερινή γράφοντας βιβλιοκριτική. Τακτικός συνεργάτης του λογοτεχνικού περιοδικού Φρέαρ.
Έχει διδάξει τα μαθήματα «Ιστορία Ευρωπαϊκού Θεάτρου Α´: Από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση», «Θεατρική Αγωγή» (σε συνεργασία με την αναπλ. καθηγήτρια Ευανθία Στιβανάκη και τον καθηγητή Μηνά Ι. Αλεξιάδη), «Το θεατρικό πρόγραμμα», «Η τέχνη του Καραγκιόζη» και ειδικά μαθήματα για το παραδοσιακό θέατρο σκιών (σε συνεργασία με τον Καραγκιοζοπαίκτη Άθω Δανέλλη στο προπτυχιακό και μεταπτυχιακό πρόγραμμα), επιλεγόμενα μαθήματα και σεμινάρια με θεματική από το θρησκευτικό θέατρο και την πρόσληψη του μεσαιωνικού θεάτρου στη νεώτερη εποχή, καθώς και τα μαθήματα «Ιστορική και Φιλολογική προσέγγιση των θεατρικών πηγών», «Εκδοτική κειμένων» αλλά και για το μάθημα της θεατρικής αγωγής στην εκπαίδευση στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών.
Έχει σχεδιάσει το Πρόγραμμα Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ και έχει διδάξει από το 2014 τα ειδικά μαθήματα «Εργαλεία του θεάτρου στην εκπαίδευση» και «Ο θεατρολόγος εμψυχωτής» (από το 2018 σε συνεργασία με το μέλος ΕΔΙΠ Ίλια Λακίδου).
Ιδρυτής της επιστημονικής και καλλιτεχνικής ομάδας «Οθόνιον» η οποία δημιουργήθηκε στο Πανεπιστήμιο, αλλά σύντομα ανοίχτηκε στην πόλη της Αθήνας με παραστάσεις θεάτρου σκιών στον δρόμο, σε σχολεία και στις φυλακές. Έχει γράψει το δραμάτιον Ο Καραγκιόζης νεκροθάπτης (2017), το ιερό δράμα Φιλοθέη η Αρχοντοπούλα των Αθηνών (2019), το πατριωτικό δράμα Μακρυγιάννης (Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού στο πλαίσιο της επιστημονικής ημερίδας «Το πατριωτικό δράμα του θεάτρου σκιών» 23/12/ 2021 και στο Θεάτρο Αλκμήνη το 2022). Το 2021 παρουσίασε για πρώτη φορά τη σάτιρα του ύστερου Βυζαντίου Σπανός, στο πλαίσιο του προγράμματος «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» (Ιερά Μονή Δαφνίου 27/9/2021). Όλες οι παραστάσεις παρουσιάστηκαν από την ομάδα «Οθόνιον» και έλαβαν εξαιρετικές κριτικές. Είναι μέλος και επιστημονικός συνεργάτης της ομάδας «Δρόμος με δέντρα» (Baumstrasse) της Μάρθας Φριντζήλα.
Διετέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου (2015-2016).
ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ
H θεατρική ορολογία στους Πατέρες της Eκκλησίας. Συμβολή στη μελέτη της σχέσεως Eκκλησίας και θεάτρου (διατρ.), Πανεπιστήμιο Aθηνών, Tμήμα Θεατρικών Σπουδών, Aθήνα 1996 (δακτυλ.).
Μ. Καραγάτση, Κριτική Θεάτρου, 1946-1960. Πρόλογος Κώστας Γεωργουσόπουλος. Εισαγωγή-Επιμέλεια: Ιωσήφ Βιβιλάκης, έκδοση Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 1999.
Θεατρική αναπαράσταση στο Βυζάντιο και στη Δύση στη σειρά: «Το Βυζάντιο και οι ξένοι Β´» [4], Υπεύθυνες: Βαρβάρα Δεληβοριά-Κουταβά, Αθηνά Κόλια-Δερμιτζάκη, έκδοση Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 2003.
Για το Ιερό και το Δράμα. Θεατρολογικές προσεγγίσεις. Πρόλογος: Βάλτερ Πούχνερ, εκδ. Αρμός, Αθήνα 2004.
Κωμωδία ήτοι Έργα και καμώματα του μιαρού ψευδασκητού Αυξεντίου του εν τω Κατιρλίω και των ασεβεστάτων και αθέων εκείνου μαθητών οπαδών και διδασκάλων ή Αυξεντιανός μετανοημένος (1752). Φιλολογική έκδοση, Εισαγωγή, Σχόλια, Γλωσσάριο. Ερευνητικό Πρόγραμμα: Tο ελληνικό θέατρο στην εποχή του Mεσαίωνα, της Aναγέννησης και της Tουρκοκρατίας [5], Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα 2010.
Kριτικές
Puchner, Walter: review of: Iōsēph Bibilakēs, Αυξεντιανός μετανοημένος (1752). Φιλολογική έκδοση, Εισαγωγή –Σχόλια – Γλωσσάριο Ιωσήφ Βιβιλάκης, Athen: Akadēmia Athēnōn, 2010, in: Südost-Forschungen. Internationale Zeitschrift für Geschichte, Kultur und Landeskunde Südosteuropas, 69/70 (2010/2011), p. 719-722, http://www.recensio.net/@@redirect-to-uuid/1d922aa...
Το κήρυγμα ως performance. Εκκλησιαστική ρητορική και θεατρική τέχνη μετά το Βυζάντιο, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2013.
To βιβλίο διακρίθηκε ως θεατρολογικό σύγραμμα με το Βραβείο Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής 2013-14 της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών & Μουσικών Κριτικών.
Ιστοσελίδα του βιβλίου στον εκδοτικό οίκο: http://www.armosbooks.gr/product_info.php/products_id/157398?sid=593d26c8664e2c5aa43b2ed7de8934f4
Iστοσελίδα του βιβλίου: https://www.facebook.com/ToKirigmaOsPerformance
Παρουσίαση του βιβλίου από τον π. Παναγιώτη Καποδίστρια
Συνέντευξη στο περιοδικό Πεμπτουσία για το βιβλίο Το κήρυγμα ως performance
Βιβλιοκριτική του Βάλτερ Πούχνερ στην εφημερίδα Η Καθημερινή
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΕ ΤΟΜΟΥΣ (ΕΠΙΛΟΓΗ)
Φώτης Κόντογλους εν εικόνι διαπορευόμενος. Εκατό χρόνια από τη γέννηση και τριάντα από την κοίμησή του. Επιμέλεια Ιωσήφ Βιβιλάκης, εκδόσεις Ακρίτας, Αθήνα α´ έκδοση, 1995 (β´ έκδοση 2005).
Δάφνη. Τιμητικός τόμος για τον Σπύρο Ευαγγελάτο. Επιμέλεια: Ιωσήφ Βιβιλάκης, Παράβασις-Μελετήματα [1], εκδόσεις Ergo, Αθήνα 2002.
Πρακτικά A΄ Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου: Tο Eλληνικό Θέατρο από τον 17ο στον 20ό αιώνα, Παράβασις-Mελετήματα [2]. Tμήμα Θεατρικών Σπουδών-Eκδόσεις Ergo, Aθήνα 2002.
Θρησκεία και Θέατρο στην Ελλάδα. Επιμέλεια: Ιωσήφ Βιβιλάκης. Σειρά: Θρησκειολογία [34] (συντονιστής: Μάριος Μπέγζος), εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2005.
Στέφανος. Τιμητική προσφορά για τον Βάλτερ Πούχνερ. Επιμέλεια: Ιωσήφ Βιβιλάκης. Παράβασις-Μελετήματα [5], εκδόσεις Ergo, Αθήνα 2007.
ΒΙΒΛΙΟ-CD
Δεν ξέρω παρά να τραγουδώ. Δεκαννέα συνθέτες μελοποιούν Κωστή Παλαμά. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 2004.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ (ΕΠΙΛΟΓΗ)
«O θεατρικός Kαραγάτσης», Παράβασις, Eπιστημονικό Δελτίο Tμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Aθηνών 1 (1995), Kαστανιώτης, Aθήνα, σσ. 227-258.
«H συμβολή του Kόντογλου στην ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου», στόν τόμο Φώτης Kόντογλους Eν εικόνι διαπορευόμενος. Aφιέρωμα Eκατό χρόνια από την γέννηση και τριάντα από την κοίμησή του Aκρίτας, 1995, σσ. 157-178.
«Fotis Kontoglou» στηνέκδοση: Greece, Books and Writers. National Book Centre of Greece, επιμ. Stavros Petsopoulos, Ministry of Culture, Αθήνα 2001, σ. 203.
«Aυξεντιανός μετανοημένος. Mια Πολίτικη κωμωδία του 18ουαιώνα». Πρακτικά A΄ Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου: Tο Eλληνικό Θέατρο από τον 17ο στον 20ό αιώνα. «Παράβασις-Mελετήματα [2]. Tμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Aθηνών, Ego, Aθήνα 2002, σ. 69-80.
«Aρχαίο Eλληνικό Δράμα και Χριστιανική Λατρεία», στον τόμο: Xριστιανική Λατρεία και Eιδωλολατρία. Πρακτικά ΣT΄ Πανελλήνιου Λειτουργικού Συμποσίου Στελεχών Iερών Mητροπόλεων, έκδ. Iερά Σύνοδος της Eκκλησίας της Eλλάδος-Eιδική Συνοδική Eπιτροπή Λειτουργικής Aναγεννήσεως, Aθήνα 2005, σ. 307-338.
«Eκκλησία και Θέατρο στο Bυζάντιο» στον τόμο Θρησκεία και Θέατρο στην Eλλάδα. Eπιμέλεια: Iωσήφ Bιβιλάκης. Σειρά: Θρησκειολογία -34 (συντονιστής: Mάριος Mπέγζος), εκδ. Eλληνικά Γράμματα, Aθήνα 2005, σ. 85-114.
«Aκολουθία του ψευδασκητού Αυξεντίου. Aνέκδοτη υμνογραφική παρωδία του 18ου αιώνα». Στέφανος: Τιμητική προσφορά στον Βάλτερ Πούχνερ. Eπιμέλεια Iωσήφ Βιβιλάκης. Παράβασις-Μελετήματα [5], Aθήνα 2007, σ. 199-218.
«Η αυτοβιογραφία του νεωτερικού όντος στο ευρωπαϊκό θέατρο. Από τον Λουίτζι Πιραντέλλο στη Σάρα Κέιν», Σύναξη 103 (2007), σ. 41-53.
«Κ. Καραμανλής - Κ. Μπαστιάς. Αλληλογγραφία», στην έκδοση Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στον εικοστό αιώνα. Διεθνές επιστημονικό συνέδριο. Ζάππειο Μέγαρο, 5-9 Ιουνίου 2007, έκδ. Ίδρυμα «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής», επιμέλεια: Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, τόμος Γ´, Αθήνα 2008, σ. 278-296.
«Η θέση του Καραγάτση για μια ελληνική ερμηνεία του αρχαίου δράματος: επαλήθευση της ιστορικής συνέχειας του έθνους;», Πρακτικά του Συνεδρίου Μ. Καραγάτσης. Ιδεολογία και ποιητική. Μουσείο Μπενάκη, 4-5 Απριλίου 2008.
«Κωμωδωποιοί στην Κωνσταντινούπολη τον 17ο αιώνα», στον συλλογικό τόμο Γαληνοτάτη. Τιμή στη Χρύσα Μαλτέζου (επιμ. Γ.Κ. βαρζελιώτη-Κ.Γ. Τσικνάκης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών-Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2013, σ. 119-152.
«Γειτονιά των αγγέλων. Υστερόγραφο στην τριλογία». Στο πρόγραμμα της παράστασης Η γειτονιά των αγγέλων του Εθνικού Θεάτρου, περίοδος 2013-14, σ. 11-15.
«Ο Φώτης Κόντογλου και η παρουσία του στο ελληνικό θέατρο» Επίλογος 2015, σσ. 430-438.
«Η τελευταία μυθική τραγωδός», Φρέαρ 14 (2016), σσ. 206-209.
«Ο κομήτης Φαμπρ», Φρέαρ 15 (2016), σσ. 435-439.
«Ο δάσκαλος Βάλτερ Πούχνερ», στον τόμο Ελληνικό θέατρο σκιών. ΄Αυλη πολιτιστική κληρονομιά Πρακτικά ομότιτλου Διεθνούς Συνεδρίου, που διοργανώθηκε προς τιμήν του καθηγητή Βάλτερ Πούχνερ (επιμέλεια: Μ. Μορφακίδη-Φυλακτού και Π. Παπαδοπούλου). Centro de Estudios Bizantinos, Noegriegos y Chipriotas, Granada 2016, σ. 33-39.
Μαζί με τον Άθω Δανέλλη «Ο Καραγκιόζης στο Πανεπιστήμιο», Ελληνικό θέατρο σκιών. ΄Αυλη πολιτιστική κληρονομιά Πρακτικά ομότιτλου Διεθνούς Συνεδρίου, που διοργανώθηκε προς τιμήν του καθηγητή Βάλτερ Πούχνερ (επιμέλεια: Μ. Μορφακίδη-Φυλακτού και Π. Παπαδοπούλου). Centro de Estudios Bizantinos, Noegriegos y Chipriotas, Granada 2016, σ. 583-601.
«Ο Γιάννης Τσαρούχης ως σκηνοθέτης», Φρέαρ 17 (2016), σ. 639-648.
«Δραματική ποίηση στη σκηνή της καρδιάς», Ανθίβολα 1 (2017), σ. 291-299.
«Ο μαύρος μασέρ και οι αμαρτίες του κόσμου», Φρέαρ 18 (2017), σ. 198-205.
«Για τον δάσκαλο Σπύρο Ευαγγελάτο (1940-2017), Φρέαρ 19 (2017), σ. 433-435.
«Με αφορμή την παράσταση Ο γάμος του Καραχμέτη», Φρέαρ 20 (2018), σ. 657-662.
«Skin», Φρέαρ 21 (2018), σ. 179-181.
«Υποκρισία και υποκριτική», Ανθίβολα 2 (2018), σ. 191-195.
«Το μυστήριο της Μεταπολίτευσης. Ο Χριστός πάσχων της Θεατρικής Συντεχνίας», στα Πρακτικά Ε´ Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου Θέατρο και Δημοκρατία, Αφιερωμένο στον Βάλτερ Πούχνερ, επιμ. Αλεξία Αλτουβά-Καίτη Διαμαντάκου, α´ τόμος, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ, Αθήνα 2018, 177-196.
«Κώστας Γεωργουσόπουλος. Ο πρακτικός της θεατρικής κριτικής», Φιλολογική 146 (2019), 24-29.
«Το θέατρο του λόρδου Βύρωνος. Μια εναλλακτική πρόταση», Φρέαρ 26 (2019), σ. 336-241.
